Safra Kesesi Nerededir?
Safra kesesi karaciğerin hemen altında, sağlıklı yetişkin bireylerde yaklaşık 8 cm uzunluğunda ve 4 cm genişliğinde, sol tarafa yatırılmış bir armut şeklinde duran, içi boş bir organdır.
Safra Kesesi Nedir? Safra Kesesi Ne İşe Yarar?
Safra kesesinin temel görevi karaciğer tarafından üretilen safrayı depolamaktır. Safra, besinlerle alınan yağların sindirimi için önemli bir salgıdır. Safra içeriğinde bulunan kolesterol, pigmentler ve olası enfeksiyon ürünleri zamanla safranın depolandığı safra kesesi içerisinde çökelerek çamur benzeri koyu kıvamlı sıvılar oluşturabilirler. Bu çökelme daha da ileri giderek safra içerisinde taşların oluşumuna varabilir. Bu taşların çoğunluğu oluşumu esnasında bir belirti veya bulguya sebep olmaz; bu nedenle oluşum süreci içerisindeki taşlar ve çamur genellikle farklı sebeplerden ötürü yapılan batının radyolojik incelemelerinde ya da periyodik olarak yapılan incelemelerde rastlanabilmektedir. Safra kesesindeki taşlar tedavi edilmedikleri takdirde safra kesesinden safra yollarına düşerek gerek safra akımını, gerekse pankreasın salgılarını boşaltmasını engellemesi sonucunda çeşitli komplikasyonlara neden olabilmektedir. Neyse ki, hastaların çok büyük bir kısmında bu komplikasyonlar gelişmeden önce bir takım belirti ve bulgular ortaya çıkmaktadır.
Sayfa Kesesi Şikayetleri
Bazı durumlarda Safra kesesi şikayetlerine neden olmayan safra taşlarının cerrahi tedavi gerekliliği bulunmamaktadır. Şikayete neden olan safra taşlarında ise cerrahi tedavinin yapılması uygundur.
Safra kesesi polipi nedir?
Bir safra kesesi polipi, safra kesesinin iç kısmında çıkıntı yapan bir sap ile küçük, anormal bir doku büyümesine denir. Safra kesesi polipleri yaygın olarak görülebilir. Safra kesesi poliplerinin yaklaşık yüzde 95’i kansersiz yani iyi huylu polipler olmasına karşın, %5 ihtimalle kötü huylu olarak da görülebilir. Küçük safra kesesi polipleri genellikle 1 cm’den küçük poliplerdir ve çoğu zaman tedavi edilmelerine gerek kalmaz. 1 cm den büyük polipler ise malign yani kötü huylu olabileceği için hekim tarafından uygun görülen tedavi yöntemleri uygulanabilir.
Belirtiler
Safra Kesesi Taşı Belirtileri
Safra çamuru ve yeni oluşan safra kesesi taşları genellikle ilk dönemlerde belirti vermezler. Safra kesesi belirtileri aşağıdaki gibi tanımlanabilir: Karnın üst orta ve sağ kısmında başlayan ve kimi zaman sağ kürek kemiğine doğru yayılabilen, Genellikle yemeklerden sonra, ani başlangıçlı, 15-20 dakika süreyle artan, daha sonra 5 saate kadar sebat eden, Kusma, mide yanmasını engelleyici antasid ilaçlar, dışkılama, gaz çıkarma, pozisyon değiştirme gibi uygulamalara yanıt vermeyen, aşırı terleme ve mide bulantısına neden olabilen, Künt ve yoğun karakterde, Kendi kendine zaman içerisinde geçen ağrı.
Tukarıdaki tüm belirtilere ek olarak safra kesesi ağrısı, yani safra taşına bağlı gelişen ağrı en belirgin özelliklerinden biridir.
Safra Kesesi İltihabı Belirtileri
Safra kesesi iltihaplandığında, karın ağrısı, kusma ve ateşe neden olabilir. Karaciğerin tıkanmasına bağlı olarak iltihaplanma gelişebilir ve buna akut kolesistit denir. Safra kesesi iltihabının en yaygın belirtileri şunlardır: Göbek deliğinin hemen üstünde başlayarak karnın sağ tarafında yer alan göğüs kafesinin kenarında şiddetlenebilir. Yine aşırı yağlı besin tüketimi de safra kanalının kapanmasına neden olacağı için sindirim sistemi besinleri kolaylıkla parçalayamaz bu da mide bulantısı, kusmaya ve iştahsızlığa neden olabilir. Safra kesesi iltihabının belirtilerinden biri de yüksek ateş ve şiddetli ağrıdır. Safra kesesi iltihabı sırt bölgesinin sağ tarafında şiddetli bir ağrıya neden olabilir. Özellikle derin nefes alıp verirken sırtta meydana gelen batma hissi gibi belirtiler de meydana gelebilir.
Tanı Yöntemleri
Safra Kesesi Taşı Tanısı
Hekiminiz şikayetlerinizle alakalı olarak tıbbi öykünüzü alacak ve fizik muayenesini gerçekleştirecektir. Muayene bulguları ve tıbbi öykünüzü göz önünde bulundurularak tanının netleştirilmesi ve desteklenmesi için bir takım kan tetkiklerinin yanı sıra, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi ve MR görüntüleme gibi radyolojik tetkiklerden yararlanılabilir.
Tedavi Yöntemleri
Safra Kesesi Taşı Tedavisi
Safra kesesi taşının temel tedavisi safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılmasıdır; ancak, tedavinin zamanlaması, tedavinin şekli ile birlikte safra kesesinde taşın yarattığı semptomlara, gerekse hastanın genel durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir.
Safra Kesesi Çamuru
Safra kesesi bağırsaklar ve karaciğer arasında bulunur. Sindirime yardımcı olmak için bağırsaklardan geçen safraları karaciğer saklar. Safra kesesi tamamen boşalmazsa, safra kesesinde bulunan kolesterol veya kalsiyum tuzları gibi partiküller safra kesesinde çok uzun süre kalması sonucunda kalınlaşabilir. Bu durum sonucunda da safra kesesi çamuru olarak adlandırılan safra çamuru meydana gelir. Bazı insanlarda safra kesesi çamuru olan olmasına rağmen bir belirtiye rastlanmayabilir. Semptom gözlemlenmeyen hastalar kendilerinin bu hastalığa maruz kaldığını uzun bir süre fark etmeyebilir.
Bunun yanı sıra birçok hastada ise en belirgin özelliklerden biri olan karın ağrısı ve kaburgaların sağ alt tarafından keskin bir ağrıya rastlanabilir. Safra kesesi çamurunun sebep olduğu diğer belirtiler ise şöyle gözlemlenmektedir;
Göğüs ağrısı
Omuz ağrısı
Mide bulantısı
Kusma
Kile benzeyen bir dışkı
Safra Kesesi Ameliyatı
Safra kesesini ameliyatı yani genellikle safra kesesi sorunlarını tedavi etmenin en iyi yoludur. Safra kesesi taşlarını ve neden oldukları komplikasyonları tedavi etmek için en sık kolesistektomi denilen bir yöntem uygulanır. Kolesistektomi yaygın olarak kullanılan cerrahi bir yöntemdir. Laparoskopik(kapalı) kolesistektomi yöntemi en sık kullanılan yöntemlerden biridir. Karnınızın içini görerek safra kesesini ve çıkarmak için dört küçük insizyondan, küçük bir video kamera ve özel cerrahi aletler yerleştirilerek yapılır.
Safra Kesesi Ameliyatı Sonrası
Safra kesesi ameliyatı sonrası eğer herhangi bir komplikasyon yoksa hastalar genellikle 1gün sonra taburcu edilebiliyor. Laparoskopik yöntemle safra kesesinin çıkarılmasından yaklaşık bir hafta sonra muhtemelen normal aktivitelerinize geri dönebilirsiniz. Ağır kaldırma ile ilgili fiziksel bir iş yaparsanız, ne zaman işe geri dönebileceğinizi mutlaka doktorunuza sorun. Eğer, büyük bir kesi ile açık bir ameliyat geçirdiyseniz , iyileşmek için daha fazla zamana ihtiyacınız olabilir. Ameliyattan birkaç gün sonra hastanede kalmanız gerekebilir. Açık kesi ile yapılan ameliyatlarda normal hayata dönüş 4 ila 6 hafta gibi bir süreyi bulabilir.
Safra kesesi ameliyatı sonrası beslenme
Safra kesesi ameliyatından sonra beslenme düzeninizde bazı değişiklikler yaparak sindirim sisteminizin daha kolay çalışmasını sağlayabilirsiniz. Sindirimi daha zor olan yüksek yağlı ve işlenmiş gıdalardan uzak durmanız ve bunlardan kaçınmanız gerekir. Özellikle ameliyattan sonraki aylarda, muhtemelen bu yiyeceklerin bir kısmını yavaş yavaş diyetinize ekleyebilirsiniz. Safra kesesi çıkarma ameliyatından sonra besin değeri yüksek yiyecekleri tüketmeniz iyileşme sürecinizin hızlanmasına da destek olacaktır. Özellikle kahve, çay, soda, enerji içecekleri ve çikolata gibi kafeinli yiyecek ve içeceklerden bir süre uzak durmanı oldukça önemlidir. Safra kesesi ameliyatı sonrası yüksek lifli gıdalar tüketmeye özen gösterin.
Bunlar;
Fasulyeler
Mercimek, bezelye, patates
Yulaf, arpa
Tam tahıllı ekmek, makarna, pirinç
Badem, ceviz ve kaju fıstığı gibi çiğ kabuklu yemişler (yağlarda kavrulmuş değil)
Chia ve haşhaş tohumu gibi ham tohumlar
Kabuklu yemişler ve tohumlar
Meyve ve sebzeler
Yağsız et (beyaz veya kırmızı)
Balık